ทัศนะของเอ็มมานูเอล เลวีนาส (Emmanuel Levinas) ว่าด้วย "ศรัทธา" (Faith)

นานมาแล้ว ที่ได้อ่านความเห็น เอ็มมานูแอล เลวีนาส (Emmanuel Levinas) นักปรัชญาชาวยิว แล้วเห็นทัศนะของท่านที่มีต่อสิ่งซึ่งเรียกว่า "ศรัทธา" (Faith) ที่น่าสนใจดี จึงขอคัดมาเก็บไว้ ดังนี้ครับ

“ผมมีปฏิกิริยาเชิงบวกต่อ Nostra Aetate* ซึ่งเป็นโองการของสภาสังคายนาวาติกันที่สองนะครับ คือสำหรับผมแล้วเนี่ย มันเป็นผลลัพธ์ทางตรรกะและเป็นตัวพิสูจน์ข้อเท็จจริงที่ว่า ความพยายาม [ในการสร้างศาสนสัมพันธ์] ได้ถูกก่อขึ้นเพื่อล้มล้างสิ่งต่างๆที่เคยมีมาในอดีต ผมยินดีที่จะยอมรับคำอุปมาในทฤษฎี Kenosis** นะครับที่มีแนวคิดเรื่องความเป็นสากลของความเป็นคนอย่างถ้วนทั่ว (omni-human universality) และที่ว่าด้วยการ "ทำเพื่อมวลมนุษย์" ผมทำความเข้าใจคริสต์ศาสนาผ่านคำสอนที่ว่า “มีพระชนม์ชีพและสิ้นพระชนม์เพื่อมวลมนุษย์” ... ชาวคริสต์ยึดมั่นกับสิ่งสำคัญอย่างยิ่งที่เขาเรียกว่า ศรัทธา (faith) รหัสธรรมล้ำลึก (mystery) และศีลศักดิ์สิทธิ์ (sacrament)ครับ ผมจะยกตัวอย่างเกร็ดเล็กๆน้อยๆในเรื่องนี้ให้ฟังนะครับ ไม่นานนักก่อนที่ฮันนาห์ อาเรนดท์ (Hannah Arendt) จะถึงแก่กรรม เธอได้เล่าเรื่องราวต่อไปนี้ผ่านสื่อรายการวิทยุฝรั่งเศสครับว่า เมื่อครั้งที่เธอยังใช้ชีวิตวัยเด็กที่เมืองโคนิกซ์แบร์ก (Königsberg)นั้น มีอยู่วันนึงเธอพูดกับท่านแรบไบที่สอนศาสนาให้เธอว่า “ท่านทราบมั้ยคะ ว่าหนูไร้ศรัทธาเสียแล้ว” และท่านแรบไบก็ตอบกลับว่า “แล้วใครขอให้เธอมีศรัทธากันล่ะ?” คำตอบนี้แหละที่เป็นตัวอย่างครับ จุดสำคัญไม่ได้อยู่ตรง “ศรัทธา” หากแต่อยู่ที่ “การกระทำ” ต่างหาก ใช่ครับ การกระทำที่หมายถึงการมีความประพฤติในทางศีลธรรม (moral behavior) นั่นแหละ แต่ต้องมีการประกอบพิธีกรรมด้วยเช่นกัน นอกจากนั้นแล้ว คุณคิดว่าการเชื่อกับการกระทำนั้นแตกต่างกันรึเปล่าครับ? การเชื่อหมายถึงอะไรครับ? ความศรัทธามาจากไหนครับ? มาจากคำพูดรึแนวคิดเหรอ? รึมาจากความเลื่อมใสศรัทธา? เราศรัทธาด้วยอะไรกัน? ก็ด้วยทั้งกายนี้น่ะสิครับ! ด้วยกระดูกทุกชิ้นของข้าพเจ้า! (สดุดี 35:10) สิ่งที่แรบไบคนนั้นหมายถึงก็คือ “การกระทำสิ่งดีเป็นกิจของความเชื่อในตัวมันเอง” (Doing good is the act of belief itself.) นี่แหละครับคือข้อสรุปของผม”

— Emmanuel Levinas, “Judaism and Christianity” , In The Time of The Nations (tr. Michael B. Smith) (Indiana: Indiana University Press,1994)

__________________
[หมายเหตุผู้แปล]
* คำละติน ชื่อภาษาไทยคือ "พระสมณโองการว่าด้วยความสัมพันธ์ของพระศาสนจักรกับบรรดาศาสนาที่มิใช่คริสต์ศาสนา"
** คำกรีก หมายถึง การสลายอัตตา (self-emptying) เป็นหลักเทววิทยาที่สำคัญของชาวคริสต์ทั่วไป โดยเฉพาะพวกแบ๊ปติสต์ มีพื้นฐานมาจากไบเบิลใน ฟีลิปปี 2:7